Od kilku tygodni w Berlinie trwało wielkie odliczanie. Po pięciu latach intensywnych prac 22 sierpnia, zainaugurowane wystawą Alexandra Caldera, nastąpiło ponowne otwarcie Neue Nationalgalerie. To jedna z najważniejszych galerii sztuki współczesnej na świecie. Budynek jest ikoną modernizmu i ostatnią budowlą pioniera drapaczy chmur Ludwiga Miesa van der Rohego.
Do 1933 roku Niemcy były jednym z ważniejszych państw, w których rozwijała się modernistyczna architektura. Miała ona łączyć reformy urbanistyczne z rzemiosłem i sztuką. Nowe rozwiązania wiązały się z minimalizmem formy i funkcjonalizmem. Rządy nazistów zahamowały rozwój architektury na rzecz nowej, propagandowej estetyki. Po II wojnie światowej architektura Berlina rozwijała się dwutorowo, w oparciu o spór między modernistami i konserwatystami. W Berlinie wschodnim aż do 1958 roku nowo powstające budynki musiały być zgodne z panującymi tendencjami socrealistycznymi.
Ludwig Mies van der Rohe urodził się w Aachen w 1886 roku. Był synem murarza, a jego pierwsze prace polegały na przerysowywaniu ornamentów, które tynkarze formowali w stiukowe dekoracje budynków. Później zatrudnił się w biurze architektonicznym. Od 1905 roku uczęszczał do berlińskiej Szkoły Rzemiosła Artystycznego i Akademii Sztuk Pięknych. Od tej pory architektura stała się głównym obszarem jego zainteresowań. Jako 21-latek zaczął pracować w pracowni Petera Behrensa, gdzie mniej więcej w tym samym czasie zaczynali Walter Gropius i Le Corbusier. Silny wpływ wywarły na niego rosyjski konstruktywizm i holenderski neoplastycyzm, a także prace niemieckiego architekta Karla Friedricha Schinkla. Szukał zaawansowanych rozwiązań technologicznych. Na początku swojej działalności tworzył szkice architektury opartej na modernistycznych zasadach z wykorzystaniem betonu. Od 1923 roku współtworzył pismo „G”. W latach 1930–1932 był dyrektorem Bauhausu. W 1937 roku w związku z niemożnością współpracy z nazistowskim rządem i coraz ciekawszymi ofertami pracy za oceanem wyjechał do Stanów Zjednoczonych, dokąd wyemigrował rok później. W 1939 roku założył w Chicago swoją pracownię architektoniczną. Był kierownikiem Szkoły Architektury w Armour School of Technology (dzisiejsze Illinois Institute of Technology IIT). W 1944 roku przyjął amerykańskie obywatelstwo.
Poglądy Miesa van der Rohego na architekturę można zawrzeć w dwóch jego najsłynniejszych cytatach: „mniej znaczy więcej” oraz „Bóg tkwi w szczegółach”. Postulował jedność materiałową i strukturalną. Nowe, funkcjonalne wzornictwo epoki miało dać początek przemysłowej, uniwersalnej kulturze w całkowicie zreformowanym środowisku stworzonym przez człowieka. Te idee stały się motywacją do powstania nowoczesnego ruchu w architekturze, który wkrótce osiągnął kulminację w tzw. stylu międzynarodowym.
Zlecenie na zaprojektowanie Nowej Galerii Narodowej – Neue Nationalgalerie – Mies van der Rohe otrzymał od senatu zachodniego Berlina w 1961 roku, w dniu swoich 75. urodzin. Galeria miała się znaleźć na Kulturforum, na które pomysł zrodził się w 1958 roku. Miało się ono ciągnąć od zachodniego skraju ogrodu Tiergarten, przez historyczne centrum we wschodniej części miasta, które zostało wyburzone w okresie III Rzeszy, a podczas II wojny światowej właściwie zrównane z ziemią. Kulturforum to dzisiaj przestrzeń, na której znajdują się filharmonia, biblioteka oraz liczne muzea. Neue Nationalgalerie jest jedynym budynkiem, który Mies van der Rohe zaprojektował w Niemczech po II wojnie światowej i po swojej emigracji w 1938 roku.
Budynek galerii, urzekająco piękny w swojej prostocie, równocześnie skromny, funkcjonalny i majestatyczny, był spełnieniem wszystkich idei kryjących się za pojęciem modernizmu i stylu międzynarodowego. Jednokondygnacyjna galeria, z monumentalnym dachem spoczywającym na stalowych słupach opartych na zaledwie ośmiu filarach z betonu, tworzy gigantyczny przeszklony pawilon. Pozbawiając go otworów okiennych i ścian konstrukcyjnych, pawilon stał się przestrzenią do pokazywania sztuki bez żadnych ograniczeń. W myśl architekta – mniej elementów konstrukcyjnych i detali typu okna i ściany działowe umożliwiło maksymalne wykorzystanie wnętrza pawilonu do realizacji niezliczonej liczby wariantów wystaw. Dolna kondygnacja znajdująca się w piwnicy to przestrzeń o powierzchni prawie 4,5 tys. mkw., gdzie znajdują się zbiory stałe, administracja oraz biblioteka. Od zachodu do budynku przylega otoczony murem ogród rzeźb.
Kluczowym rozwiązaniem są wykorzystane materiały: stal, beton, szkło i granit. Mimo że galeria postrzegana jest głównie jako budynek ze stali i szkła, w rzeczywistości największą powierzchnię muzeum stanowi polski szary granit strzegomski, kupiony jako forma wsparcia w trudnych dla Polski czasach ekonomicznych. W galerii znajduje się 14 tys. granitowych płyt, które w trakcie renowacji zostały wpisane do kart, skatalogowane, zdemontowane, oczyszczone, następnie za pomocą precyzyjnych map, które dokumentowały położenie, każda płyta mogła wrócić na swoje miejsce. Taka też była filozofia David Chipperfield Architects, którzy w 2015 zaczęli pracę nad odnowieniem galerii, aby zaopiekować się każdym najdrobniejszym detalem.
David Chipperfield Architects odpowiedzialni m.in za przebudowę berlińskiego Neues Museum, a także za takie realizacje jak budynek Rolexa w Nowym Jorku czy Kunsthaus Zurich, rozpoczęli pięcioletni projekt mający na celu odrestaurowanie Neue Nationalgalerie, z zachowaniem pełnego statusu budynku zabytkowego. Architekci podeszli do zadania bardzo skrupulatnie, wyszczególniając najważniejsze elementy budynku, które stały się podstawą największego zadania, jakie przed nimi stało. Na stronie www.neuenationalgalerie.com, która powstała w związku z renowacją obiektu, zostały wyszczególnione ELEMENTY – ich historia, waga dla całego projektu oraz przedstawienie procesu renowacji. Tak jak w przypadku granitu strzegomskiego można zapoznać się z historią i pracą nad budynkiem, oświetleniem, dachem, magazynem, szatnią, ogrodem, szkłem, kondensacją powietrza, meblami, przebudową, filarami i zasłonami. Pod hasłem „Mies van der Rohe” można zaś zapoznać się z twórczością architekta.
Neue Nationalgalerie jest dzisiaj nie tylko świątynią sztuki, ale też perłą architektury współczesnej, błyszczącą podwójnie – jako galeria sztuki i ikona architektury wyrażająca w pełni uniwersalne idee przestrzeni dla sztuki.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.