Podsumowanie 2019: Zjawiska społeczne

Idee, które dojrzewały co najmniej od dekady, teraz nadają ton debacie publicznej. Działania na rzecz środowiska, kryzys Kościoła i rosnąca rola kobiet – to trzy najważniejsze hasła naszych czasów. Z nimi wchodzimy w lata 20. XXI wieku.

Ekologia: Młodzi mają głos

Płonąca Amazonia, gigantyczne pożary w Australii, rekordowa powódź w Wenecji i kwitnące w Moskwie grudniowe magnolie. Zdjęcia, które w 2019 roku szokowały, być może za kilka lat przestaną wydawać się kuriozalne. Kryzys klimatyczny jest odczuwalny coraz mocniej, a politycy jak na razie nie są w stanie skutecznie mu przeciwdziałać. 
W mijającym roku bezsilność sfrustrowanych społeczeństw zaczęły wyrażać dzieci. 

„Wszystko jest nie tak. W ogóle nie powinno mnie tu być, powinnam być w szkole, po drugiej stronie oceanu” – grzmiała Greta Thunberg 23 września podczas szczytu klimatycznego w kwaterze głównej ONZ. „Ukradliście mi marzenia, ukradliście moje dzieciństwo. A przecież i tak jestem szczęściarą! Ludzie cierpią i umierają, całe ekosystemy padają, stoimy u progu masowego wymierania, a wy nadal potraficie rozmawiać tylko o pieniądzach!”.
I choć wbrew prognozom bukmacherskim 16-letnia Szwedka nie dostała w tym roku Pokojowej Nagrody Nobla, to dokonała małej rewolucji. Konfrontując się twarzą w twarz z wysoko postawionymi politykami, zdemaskowała ich bezradność, brak wizji, a czasem elementarnej wrażliwości na tematy ekologiczne. 

Greta stała się symbolem postawy, z którą się utożsamia bardzo wiele osób, w szczególności młodych. – Domagamy się, żeby do 2040 roku Polska stała się krajem neutralnym klimatycznie, co oznacza, że krajowa emisja dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych nie może przekraczać ilości, którą jest w stanie pochłonąć powierzchnia naszych lasów – mówił w wywiadzie dla Vogue.pl Jan Ciemniewski, warszawski licealista i uczestnik Młodzieżowego Strajku Klimatycznego.
Młodzi we wrześniu przeszli ulicami tysięcy miast w 157 krajach. W Polsce w sprawie strajkowali uczniowie w 68 miastach. Na razie politycy przy Wiejskiej są głusi na skandowanie, ale atmosfera tężeje. 
Młodemu pokoleniu nikt nie zarzuci już obojętności, a gdy za parę lat „dzieciaki z megafonami” pójdą głosować, swoją świadomością wyborczą wymuszą zmiany.

Kobiety: U steru

Kobiety wprowadzają do polityki nową wrażliwość, dbając o równouprawnienie, politykę prospołeczną, ekologię i prawa środowiska LGBT+. Jeśli weźmiemy pod uwagę tylko kilka światowych polityczek, którym w mijającym roku udało się osiągnąć wysoką pozycję, możemy mieć nadzieję, że istotna jakościowa zmiana nastąpi wkrótce. 
 

W marcu na swoją przywódczynię Słowacy wybrali Zuzanę Čaputovą – 45-letnią wrażliwą społecznie i ekologicznie prawniczkę, rozwiedzioną mamę. W lipcu Niemka Ursula von der Leyen została szefową Komisji Europejskiej. Wcześniej przyczyniła się do zmiany wizerunku partii CDU, wprowadzając reformy społeczne. W grudniu premierką Finlandii została 34-letnia liberalna Sanna Marin, swoją drogą wychowana przez parę jednopłciową. 
W Stanach Zjednoczonych w 116. kadencji Kongresu po raz pierwszy zaprzysiężono ponad sto kobiet, wśród nich najmłodszą, 30-letnią bardzo charyzmatyczną Alexandrię Ocasio-Cortez. 
Warto wsłuchać się w jej słowa: „Sprawiedliwość nie jest ideą, o której czytamy w książkach. Sprawiedliwość dotyczy wody, której pijemy. Sprawiedliwość dotyczy powietrza, którym oddychamy. Sprawiedliwość to łatwość brania udziału w wyborach. Sprawiedliwość to równość płac. Sprawiedliwość jest wtedy, gdy bycie uprzejmym nie oznacza milczenia. Czasami trzeba walnąć pięścią w stół, żeby zmienić świat na lepsze”.

Kościół: W kryzysie

Film Braci Sekielskich „Tylko nie mów nikomu” od majowej premiery ma na YouTubie już 23 mln wyświetleń i ponad 73 tys. komentarzy w różnych językach. Ich ton jest jednoznaczny – złość i potępienie instytucjonalnych działań hierarchów, którzy tuszują pedofilię. 
Reportaż Bożeny Aksamit „Sekret Świętej Brygidy”, który demaskuje zbrodnie legendy Solidarności, prałata Jankowskiego, budzi takie zniesmaczenie, że jego pomnik w Gdańsku zostaje zdemontowany. Wreszcie Jan Komasa pokazuje film „Boże ciało” – opartą na faktach historię młodego chłopaka, który wciela się w postać księdza i bez większych problemów zostaje przyjęty przez lokalną społeczność, która w momencie kryzysu na swojego pasterza przyjmuje zwykłego oszusta. Film po wielu sukcesach na festiwalach w Gdyni i Wenecji jest mocnym kandydatem do Oscara.

W burzliwej atmosferze i wciąż wybuchających afer 17 grudnia papież Franciszek zniósł tajemnicę papieską w postępowaniach w sprawie pedofilii. 
Komentatorzy spodziewają się, znając doświadczenia Irlandii, Australii czy Stanów Zjednoczonych, że to dopiero początek wielkiej zmiany światopoglądowej. Możliwe, że dotrze nad Wisłę.