„Autorytarny sposób zarządzania, ideologizacja programu i powrót do stęchłych poglądów zabrudziły gmach” – pisze kuratorka Anda Rottenberg, zapraszając na „Czyszczenie Zachęty”. Performans Katarzyny Krakowiak-Bałki odbędzie się w czwartek, 28 marca 2024 r. w Narodowej Galerii Sztuki.
Po latach politycznej walki, bojkotu środowiska i protestów artystów, których prace były wystawiane przez instytucję wbrew ich woli, Narodowa Galeria Sztuki Zachęta potrzebuje symbolicznego oczyszczenia. Katarzyna Krakowiak-Bałka bierze się do wiosennych porządków, zapraszając do współpracy innych artystów i artystki, w tym śpiewaków i śpiewaczki operowe. Ich głosy nawiązujące do szorowania szczotką, polerowania szyb czy froterowania staną się wiodącym motywem oczyszczającego performansu.
– Podobnie jak polskie nazwy tych czynności, ich onomatopeiczne oddanie głosem także tworzy po polsku mowę szumiącą, syczącą i twardą. Żywioł tych głosów oczyści architekturę Zachęty i wpuści do niej świeże powietrze – zapowiada Katarzyna Krakowiak-Bałka.
„Czyszczenie Zachęty”: Głos przenikający mury
Dla każdego głosu artystka tworzy osobną partyturę, rozpisując operę, w której wybrzmiewają zarówno soprany, alty, tenory i barytony, jak i popowy głos. „Ta mnogość i różnorodność ma symbolizować przywracany Zachęcie pluralizm postaw i poglądów, na które ta instytucja ponownie się otwiera. Jest nadzieja, że to nastąpi. I będzie trwać” – pisze Anda Rottenberg, kuratorka projektu.
Krakowiak-Bałka na okoliczność „Czyszczenia Zachęty” otwiera przed publicznością cały budynek – od sal wystawowych, przez biura, korytarze, klatki schodowe, windy towarowe, aż po archiwa. Budynek wypełniony dźwiękiem staje się instrumentem, który można swobodnie eksplorować. – Dla sztuki nie ma przestrzeni bez dostępu – wspólnie użyjemy akustyki tych miejsce w budynku Zachęty jako membrany zmiany – mówi artystka.
Jak zauważa Anda Rottenberg w tekście kuratorskim: „Akcja pomyślana w Wielkim Tygodniu, a więc związana z chrześcijańską, nałożoną na kulty solarne tradycją zamknięcia ciemnego czasu i odnowienia życia, wiąże się z rytmem natury, ale i z podyktowanymi przez cywilizację pojęciami i obyczajami”. Tak performans staje się rytuałem magicznym, symbolicznym i porządkującym zastaną rzeczywistość.
Nowa Zachęta, czyli tworzenie wspólnoty
– Spotykamy się w Zachęcie, żeby zamanifestować potrzebę tworzenia razem, podkreślając znaczenie miejsca, w którym jesteśmy, i jego historię. Wydobywamy z Zachęty nowy głos, skupiając się przede wszystkim na pracy – mówi Krakowiak-Bałka i zaznacza, że właśnie podkreślenie samej pracy oraz roli często niewidocznych pracowników instytucji jest dla niej kluczowe. Ich wkład i zaangażowanie trzeba doceniać i wyeksponować.
– Jako artystka współczesna, czuję odpowiedzialność za czas i przestrzeń, którą tworzę i z którą pracuję. Jestem wdzięczna, że możemy pracować z tak ulotną materią, jak głos i powietrze, posługując się nimi jako narzędziami, które zredefiniują i otworzą to miejsce – mówi performerka.
Kim jest Katarzyna Krakowiak-Bałka?
Katarzyna Krakowiak-Bałka jest artystką pracującą z dźwiękiem i architekturą, a historia budynków i ich kontekst społeczny są dla niej równie istotne, jak warunki akustyczne. Przełomem w jej karierze artystycznej był projekt zaprezentowany i wyróżniony w 2012 roku na Biennale Architektury w Wenecji („Making the walls quake as if they were dilating with the secret knowledge of great powers”). Wnętrze Polskiego Pawilonu wypełniła dźwiękami z zewnątrz budynku, negując architektoniczne podziały przestrzeni. W trakcie pandemii zebraną „kolekcję” głosów wyemitowała w słynnym pawilonem Miesa van der Rohe w Barcelonie zmieniając we wspólny głos.
W 2022 roku w zabytkowym budynku dawnego kortu tenisowego, gdzie dziś mieści się paryska galeria narodowa Jeu de Paume, Krakowiak-Bałka wystawiła pracę „Where does any miracle start?”, przekierowując uwagę na ignorowane i zagłuszane odgłosy nocnych owadów żyjących w okolicznych ogrodach Tuileries. Akustyczne projekty realizowała też na terenie niedziałającej fabryki w Czechach, Kunsthalle w Bratysławie, czy w indyjskim mieście Pune.
W „Czyszczeniu Zachęty” udział biorą: asthma, Dominika Biernat, Andrzej Chyra, Katarzyna Emose, Joanna Freszel, Mary Komasa, Szymon Komasa, Łukasz Konieczny, Karolina Kraczkowska, Dionizy Wincenty Płaczkowski, Michał Sławecki, Katarzyna Szugajew oraz proMODERN: Katarzyna Bienias, Krzysztof Chalimoniuk, Marta Czarkowska, Anna Krawczuk, Piotr Pieron, Aleksander Rewiński.
Wydarzenie planowane jest na 28 marca 2024 r., godz. 19:30, wstęp jest bezpłatny, obowiązują zapisy.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.