Kino bywa motorem zmian społecznych, także w kwestii emancypacji osób LGBTQ+. Przypominamy filmy, które przyczyniły się do walki o równe prawa od lat 60. XX wieku do dziś. W kwestii inkluzywności pozostaje jednak wciąż wiele do zrobienia.
„Ofiara” (1961): Moc kina
Thriller brytyjskiego reżysera Basila Deardena to opowieść o Melville’u Farrze (Dirk Bogarde), prawniku i niewyoutowanym geju, który jest szantażowany przez złowrogie siły, które grożą mu, że ujawnią jego sekret. „Ofiara” to nie tylko pierwszy anglojęzyczny film, w którym pada słowo „homoseksualny”. Uznaje się go również za przyczynek do wprowadzenia w roku 1967 Sexual Offences Act, ustawy depenalizującej stosunki seksualne mężczyzn w Wielkiej Brytanii. Jak można było się spodziewać, w momencie premiery film postrzegany był jako kontrowersyjny, a w recenzjach pojawiały się obawy dotyczące jego treści, a nawet cenzura. „Ofiara” udowodniła, że kino ma moc, by motywować do długotrwałych zmian społecznych.
„Wspaniała rzecz” (1996): Dojrzewanie na ekranie
Oryginalnie przewidziany do transmisji w telewizji, brytyjski film oparty na sztuce Jonathana Harvey’a o tym samym tytule, został tak dobrze przyjęty, że ostatecznie trafił do kin. Pełna czułości opowieść o dojrzewaniu, skupiająca się na dwóch nastolatkach z londyńskiego osiedla domów komunalnych, trafiła do odbiorców na całym świecie. W następstwie rządów Thatcher, gdy z wielką determinacją broniono „tradycyjnych wartości”, a osoby nieheteronormatywne były bezwzględnie atakowane, film okazał się remedium na problemy wielu nastolatków LGBT+. Jednak ma on nie tylko znaczenie historyczne – dziś również wydaje się aktualny, a to za sprawą niezwykle zróżnicowanej obsady. Nie jest więc zaskoczeniem, że Brytyjski Instytut Filmowy wpisał go na listę 30 najlepszych filmów LGBT+ wszech czasów.
„Nie czas na łzy” (1999): Doświadczenie transpłciowości
Film Kimberly Peirce jako pierwszy w mainstreamowym kinie pokazał doświadczenia transpłciowego mężczyzny. Praktycznie nieznana wtedy Hilary Swank zagrała w nim prawdziwą postać, Brandona Teenę z Nebraski, który w 1993 roku został brutalnie zgwałcony i zamordowany. Za ten odważny występ w 2000 roku Swank zdobyła Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej. Wcześniej transpłciowe postaci pozostawały raczej na marginesie wielkiego ekranu. Choć film spotyka się również z krytyką, stał się krokiem milowym w stronę równości.
„Tajemnica Brokeback Mountain” (2005): Zakazana miłość
Uznany reżyser Ang Lee, cztery hollywoodzkie megagwiazdy – Heath Ledger, Jake Gyllenhaal, Anne Hathaway i Michelle Williams – i 178 milionów dolarów zysku sprawiły, że „Brokeback Mountain” stał się jednym z największych queerowych hitów w historii kina. Adaptacja chwalonego przez krytyków opowiadania Annie Proulx, opublikowanego w „The New Yorkerze” w 1997 roku, zgromadziła osiem nominacji do Oscarów, z których wygrała trzy (najlepszy scenariusz adaptowany, najlepszy reżyser i najlepsza muzyka oryginalna). Choć film o miłości dwóch kowbojów nie uniknął kontrowersji, w przeciwieństwie do wielu mniej znanych queerowych filmów nagranych przed nim, wywołał szeroką dyskusję o przeciwnościach, z jakimi spotykają się geje w nietolerancyjnym społeczeństwie.
„Życie Adeli” (2013): Erotyczna emancypacja
Film Abdellatifa Kechiche’a, który zdobył Złotą Palmę w Cannes, opowiada o introwertycznej Adeli, która zaczyna kwestionować swoją seksualność po tym, jak pewnego dnia mija na ulicy niebieskowłosą Emmę (w tej roli Léa Seydoux) i zakochuje się w niej od pierwszego wejrzenia. Obraz wyróżnia się scenami erotycznymi widzianymi jakby z perspektywy podglądacza. Choć „Życie Adeli” bywa krytykowane za rzekome male gaze, niewątpliwie popchnęło kino queerowe ku większemu realizmowi przedstawień seksu.
„W ciemno” (2013): Miłość uwikłana w politykę
Debiutancki film izraelskiego reżysera Michaela Mayera zmaga się z tematem zakazanej miłości, która musi przekraczać granice polityki, ideologii i geografii. Nimer, palestyński student odrzucony przez ekstremalnie religijną rodzinę z Zachodniego Brzegu Jordanu, szuka schronienia w bardziej liberalnym Tel Awiwie, gdzie zakochuje się w żydowskim prawniku, Royu. Choć Mayer przykłada wagę do tego, by żadna ze stron nie została przedstawiona w negatywnym świetle, w centrum uwagi zdecydowanie znajduje się ból muzułmańskich gejów odrzuconych przez swoje rodziny. „W ciemno” pokazuje szkodliwy wpływ fanatyzmu na marginalizowane grupy społeczne.
„Wymazać siebie” (2018): Przeciwko terapii konwersyjnej
Obecnie związki jednopłciowe są uznawane za nielegalne w 73 miejscach na świecie, 12 z nich przewiduje karę śmierci za seks gejów lub lesbijek. Te szokujące statystyki pozwalają zrozumieć, dlaczego terapia konwersyjna, pseudonaukowa metoda mająca zmienić orientację seksualną za pomocą różnych kontrowersyjnych technik (od leczenia hormonalnego po elektrowstrząsy), przez wiele osób nieakceptujących swojej seksualności nadal uznawana jest za rozwiązanie problemu. Ta nieetyczna, a często ekstremalnie niebezpieczna praktyka w większości państw pozostaje legalna. Światło rzuca na nią „Wymazać siebie”, film biograficzny oparty na pamiętnikach Garrarda Conleya. Dzięki gwiazdorskiej obsadzie i uznaniu krytyków edukuje widzów na całym świecie na temat druzgocących efektów terapii konwersyjnej.
Artykuł po raz pierwszy ukazał się na Vogue.com.
Czerwcowy numer „Vogue Polska” dedykujemy osobom LGBTQ+. Wydanie już dziś możecie zamówić magazyn z dostawą do domu i jedną z dwóch okładek do wyboru na Vogue.pl.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.