Znaleziono 0 artykułów
07.04.2022

„Od kuchni. Żydowska kultura kulinarna” w muzeum POLIN

07.04.2022
(Fot. Materiały prasowe)

W kuchni odbija się wszystko: historia, krajobraz, ludzkie relacje, religia. Właśnie poprzez kuchnię o dziejach Żydów opowiada najnowsza wystawa w muzeum POLIN.

Jedzenie jest uniwersalnym językiem, który łączy ludzi przy stole. To w posiłkach odbija się specyfika miejsc oraz ich mieszkańców, potrawy zapewniają poczucie przynależności i wspólnoty. Nie inaczej jest w wypadku kuchni żydowskiej, która rozwijając się na przestrzeni tysiącleci w różnych zakątkach świata, stała się niezwykle różnorodna. Dziś jest namacalnym, a jednocześnie odnoszącym się do wrażeń i zmysłów zapisem historii żydowskiej diaspory. 

Właśnie jedzenie stanowi oś najnowszej ekspozycji w muzeum POLIN. Jak piszą organizatorzy wystawy „Od kuchni. Żydowska kultura kulinarna”, jest to podróż w czasie i przestrzeni, podczas której można bliżej zapoznać się nie tylko z tradycyjnymi specjałami czy religijnym fundamentem kuchni żydowskiej, lecz także odkryć jej najnowszy charakter. 

Wystawa „Od kuchni. Żydowska kultura kulinarna” mówi o tradycji, diasporze, nowoczesności, wspomnieniach

Specjalnie z myślą o wystawie powstała dopełniająca ją instalacja artystyczna „Stoły” Anny Królikiewicz. Tworzą ją cztery rzeźby – stoły odnoszące się do głównych wątków tematycznych ekspozycji: tradycji, diaspory, nowoczesności, wspomnień.

– Stół to element nieodłącznie związany z jedzeniem – jemy, siedzimy przy nim, rozmawiamy, przygotowujemy na nim jedzenie. Znajduje się niemal w każdym domu, łączy jego domowników i gości – mówi Magdalena Maślak, współkuratorka wystawy. – Dlatego stół od początku był dla mnie idealnym środkiem do działania wokół kuchni żydowskiej, zaproszenia do niego innych, spotkania się, wspólnego spędzania czasu.

(Fot. Materiały prasowe)

Jak dodaje, ważna była też pamięć o tym, że propozycji spotkania przy wspólnym stole powinna towarzyszyć otwartość, chęć ugoszczenia innych, którzy powinni czuć się z nami bezpiecznie. – Potrzebujemy, pamiętając o naszej wspólnej historii, często dość trudnej, razem usiąść, podzielić się posiłkiem, porozmawiać o tym, co nas łączy. A łączą nas między innymi smaki – podkreśla Maślak.

Trudno nie zwrócić uwagi na elementy wspólne kuchni polskiej i żydowskiej, które są wynikiem współistnienia naszych tradycji przez setki lat.

– Anna Królikiewicz, zaproszona do współpracy przeze mnie oraz moją współkuratorkę Tamarę Sztymę, od lat pracuje z jedzeniem i używa go do tworzenia swoich instalacji. Stoły pojawiają się często w jej pracach, tak stało się też przy okazji naszej wystawy – opowiada Magdalena Maślak.

(Fot. Materiały prasowe)
(Fot. Materiały prasowe)

Jak podkreślają kuratorki, zależało im, żeby opowiedzieć nie tylko o samym jedzeniu, lecz także o szerzej pojętej kulturze kulinarnej, czyli rytuałach, zwyczajach, znaczeniach i opowieściach, które mu towarzyszą. 

Wystawa w POLIN pokazuje wspólne elementy żydowskich i polskich obyczajów kulinarnych

– Nie istnieje inna kuchnia, która występowałaby praktycznie na całym świecie, spajałby ją rdzeń zasad, takich jak koszerność, a jednocześnie byłaby kuchnią lokalną, używającą produktów i technik występujących w danym miejscu. Bo przecież nie możemy mówić o jednej, lecz o wielu kuchniach żydowskich – zauważa Magdalena Maślak.

I dodaje: – Każde jedzenie, a żydowskie szczególnie, niesie ze sobą mnóstwo historii i znaczeń. Trudno znaleźć choć jedno danie tradycyjnej kuchni żydowskiej, które nie ma znaczenia symbolicznego, nie opowiada o zdarzeniach z przeszłości. Gotując i jedząc, łączymy się z całą wielowiekową tradycją.

(Fot. Materiały prasowe)

„Od kuchni. Żydowska kultura kulinarna” porusza te wszystkie wątki. Opowiada o genezie zasad koszerności, ale też o współczesnym podejściu do nich. Zabiera w podróż wraz z migrującymi Żydami do rozsianych po całym świecie kuchni, które zmieniały się, łącząc tradycję z lokalnymi produktami. Wystawa oddaje posmak współczesnej żydowskiej kuchni, podążającej za trendami, ale pamiętającej o korzeniach. Pokazuje też, jak splatały się żydowskie i polskie obyczaje kulinarne. 

– Kuchnia jest zawsze silnie związana z człowiekiem, bo dzięki niemu istnieje. Jeżeli znikają ludzie, znika też kuchnia i pamięć o niej. Wraz z polskimi Żydami zniknęły z Polski między innymi bajgle i bialystoker kuchen (w skrócie: bialys) – okrągłe i płaskie pieczywo z zagłębieniem na środku, wypełnionym cebulą – opowiada Maślak. 

(Fot. Materiały prasowe)
(Fot. Materiały prasowe)

I wyjaśnia: – Co ciekawe, oba typy wypieków przetrwały w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza w Nowym Jorku, gdzie imigranci żydowscy nadal je robili, aż stały się sztandarowymi przykładami kuchni żydowskiej. Powoli wracają do Polski imigranci, często z rodowodem amerykańskim. A mnie bardzo zależy, żebyśmy mieli świadomość, że to pieczywo powstało w Krakowie i Białymstoku, jest częścią naszej historii.

Wystawie towarzyszą liczne wydarzenia, między innymi warsztaty fotografii kulinarnej dla dzieci i młodzieży, warsztaty kulinarne czy spacery po wystawie, połączone z degustacją dań. 29 kwietnia, w piątek, w muzealnym bistro WARSZE odbędzie się pierwsza kolacja szabatowa, która wprowadzi gości w czas odpoczynku i bycia z bliskimi.


„Od kuchni. Żydowska kultura kulinarna”, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie, wystawa czynna do 12.12.2022, www.polin.pl

Małgorzata Minta
Proszę czekać..
Zamknij