Trwająca w brukselskim Centrum Sztuk Pięknych Bozar wystawa „Familiar Strangers” kuratorowana przez Joannę Warszę pokazuje Europę Wschodnią jako twór wielokulturowy i niehomogeniczny. Zaproszeni artyści i artystki mają różne pochodzenie, mieszkają w różnych miejscach. Łączy ich wschodnioeuropejski genotyp. Wystawa otwarta w ramach prezydencji Polski w Unii Europejskiej potrwa do 29 czerwca.
Europa, choć łączą ją dziedzictwo kulturowe oraz historia i związane z nią migracje granic, przeżywa – podobnie jak cały świat – kryzys tożsamościowy. Próbuje odzyskać przynajmniej zgodność polityczną, która pozwoli uniknąć konfliktów z przeszłości. Z perspektywy Unii Europejskiej Europa Wschodnia wydaje się wyrazista przez swą jednorodność, spójność językową i kulturową.
Tymczasem otwarta w ramach prezydencji Polski w Unii Europejskiej wystawa „Familiar Strangers” kuratorowana przez Joannę Warszę pokazuje Europę Wschodnią jako twór wielokulturowy i niehomogeniczny. Opowiada o społeczeństwie o różnych korzeniach, religii i historii. Uwypuklając różnice, pokazuje polską perspektywę na Europę Wschodnią. Zadaje ważne pytanie o to, kto jest znajomym, a kto obcym. Pojęcie „bliski – obcy” podlega tu weryfikacji.
W wystawie bierze udział grupa osób artystycznych związanych z Polską, ale o niejednolitym pochodzeniu i różnych wpływach kulturowych. Prace skłaniają do szukania podobieństw w różnicach i różnic w podobieństwach, aby wyłuskać polskość z niepolskości, stawiając Polskę w europejskim spektrum.
Artystka Renata Rara Kamińska w pracy „Miedza” nawiązuje do historii Róży Luksemburg i odnosi się do istotnego konfliktu między ekonomią a ekologią
Mieszkająca od lat w Berlinie artystka Renata Rara Kamińska w pracy „Miedza” nawiązuje do postaci Róży Luksemburg, której historia przez lata traktowana była powierzchownie. Dopiero teraz wiadomo, że jej obawy stały się aktualnymi problemami.
Kamińska tworzy rzeźbę in situ, bazując na swoich pracach poświęconych haptyce. Twierdzi, że haptyka aktywuje pamięć ciała i niewerbalną o nim wiedzę. – Centralnym konfliktem w naszym społeczeństwie jest konflikt między ekonomią a ekologią. Prowadzi on do tego, że będziemy musieli radzić sobie z ogromnymi problemami, z wojnami włącznie – mówi Renata Rara Kamińska.
Jej praca to instalacja złożona z roślin, które tworzą korytarz i symboliczny ogród poświęcony Róży Luksemburg. Tytułowa „Miedza” oznacza dziką przestrzeń, która stanowi granicę między polami uprawnymi. To królestwo dzikich roślin, ptaków, owadów i zwierząt – wystarczy pas szerokości 30 cm, by utrzymać krajobraz uprawny w ekologicznej równowadze i różnorodności. – To apteka natury, która łączy nas z nią i aktywuje naszą zmienność – komentuje artystka.
Prace pokazywane na wystawie „Familiar Strangers” opowiadają o buncie wyrażanym w sposób klasyczny, ale też nietypowy
Polsko-egipska artystka Jasmina Metwaly prezentuje odzież, która, nawiązując do estetyki kamuflażu, może służyć zarówno w wojsku, jak i podczas protestów. Przewrotne przełożenie odzieży wojskowej na estetykę mody staje się formą poetyckiej i wyzwalającej zbroi. Przypomina, że to, jak wyglądamy, bywa elementem politycznej wypowiedzi. Wymowa odzieży zostaje wzmocniona poprzez nagrania z placu Tahrir z 2011 roku oraz marsze aktywistów z Egiptu w kierunku granicy ze Strefą Gazy w celu okazania solidarności z Palestyńczykami w 2012 roku.
Bunt jest częścią naszej tożsamości wyrażanej w bardzo klasyczny, ale też nietypowy sposób. Metwaly bada strategie oporu przez analizę kultury materialnej. Jana Shostak działa wprost – od czasu spornej reelekcji prezydenta Białorusi Aleksandra Łukaszenki w 2020 roku wykorzystuje swój głos. Trwający minutę krzyk to gest przeciw obojętności Europy wobec represji, które dotykają białoruskich opozycjonistów, wobec budowy muru na polsko-białoruskiej granicy i brutalnego traktowania imigrantów. Krzyk, na ogół kojarzony z głosem rozpaczy i bezradności, wykonywany w miejscach publicznych staje się głosem oporu, solidarności i porozumienia.
Na wystawie „Familiar Strangers” można zobaczyć nowe prace znanej artystki romskiego pochodzenia Małgorzaty Mirgi-Tas
Artystki biorące udział w wystawie „Familiar Strangers” – Renata Rara Kamińska, Jasmina Metwaly czy Polka romskiego pochodzenia Małgorzata Mirga-Tas – reprezentują mniejszości i utożsamiają się z nimi. Mirga-Tas występuje w imieniu 12-milionowej, największej europejskiej mniejszości. Tytuł wystawy „Familiar Strangers”, czyli „Znajomi Nieznajomi” bardzo dobrze określa relacje z Romami w Europie. Małgorzata Mirga-Tas prezentuje prace z dwóch ostatnich wątków swojej twórczości. W jednym opowiada o historii szwedzko-polskich relacji, w szczególności o ważnej aktywistce Katarinie Taikon, która zajmowała się w Szwecji ocalałymi z obozów koncentracyjnych Romami. Drugi cykl to portret poetki Papuszy oraz związany z przywracaniem historii romskich artystek „Miri Daj” (Moja matka).
Natalia LL to klasyczne odwołanie do spojrzenia na kobiety, do przyglądania się sobie i krytykowania. Jej „Sztuka konsumpcyjna” wiąże się ze współczesną cenzurą i traktowaniem kobiet.
Zuzanna Hertzberg porusza temat żydowskich rewolucjonistek, anarchistek, antyfaszystek i ich działań od początku XX wieku. Tworzy dla nich sztandary, które w rzeczywistości – podobnie jak pomniki –zostały zawłaszczone przez mężczyzn.
Wystawa „Familiar Strangers” pokazywana w Brukseli pozwala spojrzeć na Europę z perspektywy szerszej niż tylko polityczna
Architekturę wystawy zaprojektowała Aleksandra Wasilkowska. W scenografii centralnej sali znalazły się fragmenty przeniesione z wietnamskiego targowiska przy ulicy Bakalarskiej w Warszawie (Wasilkowska jest autorką projektu przebudowy tego miejsca). Jej praca o różnorodności i nieformalności opowiada o też o sensie oddolnie kreowanych zmian.
Tytuł wystawy „Familiar Strangers” został zainspirowany biografią jamajsko-brytyjskiego badacza Stuarta Halla, dla którego kultura była procesem ustawicznego stawania się, wraz z innymi i wbrew nim, ku sprawiedliwszemu społeczeństwu. Kuratorka Joanna Warsza podążyła w kierunku przywracania tej sprawiedliwości, odnawiania wizerunku, który dla mieszkańców Europy Wschodniej zawsze był źródłem wielu kompleksów. Europa Wschodnia uważała się za biedny przyczółek tej właściwej, zachodniej.
Wystawa „Familiar Strangers” pokazywana w Brukseli, stolicy Unii Europejskiej, przypomina, że nasze dziedzictwo jest zróżnicowane. Pozwala spojrzeć na Europę z perspektywy szerszej niż tylko polityczna. Europa nigdy nie była i nie będzie monolitem, ale „Familiar Strangers” dowodzi, że będąc obcymi, możemy poczuć się bliskimi i na odwrót.
Wystawa „Familiar Strangers. Eastern Europeans” (Znajomi Nieznajomi), powstała dzięki zaangażowaniu Instytutu Adama Mickiewicza, towarzyszy zagranicznemu programowi kulturalnemu polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 2025. W Centrum Sztuk Pięknych Bozar w Brukseli można ją oglądać do 29 czerwca 2025 roku.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.