Kropla drąży skałę. Millennium Docs Against Gravity w ramach programu filmowego polskiej prezydencji w Radzie UE „Solidarity on Screen: The Polish Presidency Film Review” promuje ideę solidarności na międzynarodowym festiwalu Beldocs w Belgradzie.
Tegorocznej prezydencji Polski w Radzie Unii Europejskiej towarzyszy szeroka i zróżnicowana oferta artystyczna. Obok koncertów, wystaw i spektakli jedną z inicjatyw promujących polską kulturę jest program filmowy „Solidarity on Screen: The Polish Presidency Film Review”, organizowany przez Instytut Adama Mickiewicza. W ramach realizowanego w 11 krajach Europy cyklu od stycznia do końca czerwca polskie produkcje są wyświetlane w wielu kinach studyjnych oraz na festiwalach filmowych, m.in. w Budapeszcie, Monachium, Brukseli, Wiedniu i Belgradzie. W tym ostatnim w dniach 21-28 maja po raz 18. odbędzie się międzynarodowy festiwal filmów dokumentalnych Beldocs, jedno z największych wydarzeń filmowych na Bałkanach. We współpracy z Millennium Docs Against Gravity w sekcji „Focus: Poland” zostanie tam pokazanych sześć polskich dokumentów.
W stronę jedności i solidarności – to idee promowane w projektach programu kulturalnego polskiej prezydencji w Radzie UE i motywy wybranych do przeglądu filmów
Jak opowiadała odpowiedzialna za koordynację programu filmowego Julia Girulska z Instytutu Adama Mickiewicza, szeroko pojęta solidarność to – obok jedności i bezpieczeństwa – jedna z najważniejszych idei przyświecających polskiej prezydencji w Radzie UE. Jest ona rozumiana nie tylko historycznie, jako ruch związków zawodowych, lecz także jako pewna wspólnotowa konieczność konfrontowania się z wyzwaniami współczesności oraz współodpowiedzialności w obliczu kryzysów.
Prace specjalistów z IAM nad listą prezentowanych filmów rozpoczęły się już w połowie ubiegłego roku. Wraz z premierami kolejnych polskich produkcji, m.in. na festiwalu w Gdyni, selekcja ulegała stopniowej ewolucji. – Końcowy wybór chcieliśmy pozostawić naszym partnerom. Niektóre ośrodki postawiły na filmy historyczne i ujęcie solidarności rozumianej w kontekście ruchu związków zawodowych czy transformacji Polski. Inne zdecydowały się na najświeższe polskie tytuły, odnoszące sukcesy na festiwalach na całym świecie. Każdy znalazł coś, co najbardziej interesuje jego publiczność – mówi Girulska.
W konsekwencji w przeglądzie znajduje się ponad 50 filmów z czterech dekad, które podzielono na pięć kategorii tematycznych: solidarności w ujęciu historycznym, solidarności z przyrodą, solidarności z człowiekiem, a także solidarności rozumianej jako wspólnota lub siostrzeństwo (które – jak zauważa koordynatorka – pozostaje niezwykle wyrazistym i różnorodnym motywem w najnowszych rodzimych produkcjach).
Europejscy widzowie mają okazję wziąć udział w pokazach filmów takich uznanych reżyserów i reżyserek jak Agnieszka Holland, Andrzej Wajda czy Wojciech Marczewski, ale też nieco młodszych pokoleniowo filmowców i filmowczyń, w tym Agnieszki Zwiefki, Damiana Kocura czy Nataszy Parzymies. Jednym z podstawowych założeń całego programu kulturalnego jest promocja młodych polskich artystów, którzy stali się elementem spajającym resztę dyscyplin sztuki.
Millennium Docs Against Gravity na najważniejszym festiwalu filmów dokumentalnych w Serbii
Jak tłumaczy Girulska, organizatorom zależało na nawiązaniu współpracy z krajami akcesyjnymi, które dopiero chcą dołączyć do Unii Europejskiej – są to m.in. Serbia, Macedonia Północna, Mołdawia i Ukraina. – Jest to o tyle ciekawy projekt, że z jednej strony współpracujemy z festiwalami, które mają swoją ukonstytuowaną markę i publiczność, takimi jak Transilvania International Film Festival w Rumunii czy Febiofest w Bratysławie, a z drugiej organizujemy pokazy w małych kinach studyjnych, np. w Theatiner Film w Monachium czy w wiedeńskim Stadtkino, oraz w zupełnie nowych ośrodkach, z którymi współpracujemy po raz pierwszy. W końcu to również kooperacja z ambasadami i instytutami polskimi, które także realizują swoje programy i które okazały się bardzo pomocne w promocji wydarzeń w poszczególnych krajach – opowiada koordynatorka, odnosząc się do poszczególnych etapów przygotowań i realizacji inicjatywy. – Możliwość współpracy z nowymi partnerami to dla nas duże wyzwanie, ale i duża wartość – dodaje.
Jednym z nowych partnerów został festiwal Beldocs w Belgradzie. To wydarzenie, które – podobnie jak Millennium Docs Against Gravity – stawia na swobodę wypowiedzi artystycznej, promocję młodych artystów oraz poszerzanie filmowych granic, sprzeciwiając się wszelkiego rodzaju cenzurze. Do współkuratorowania przeglądu polskich filmów zaproszono Wojciecha Diduszkę, dyrektora Konkursu Polskiego MDAG. W Belgradzie zostaną pokazane m.in. nagrodzone na prestiżowym festiwalu IDFA w Amsterdamie „Pociągi” Macieja Drygasa – zrealizowany wyłącznie na archiwaliach esej filozoficzny o tym, jak rozwój sieci pociągowej prowadzi do zagłady ludzkości. Ponadto z tegorocznego programu wybrano dokument „Król Maciuś Pierwszy” w reżyserii Jaśminy Wójcik, wychodzący od książki Janusza Korczaka, choć tak naprawdę opowiadający o edukacji, bliskości i utracie niewinności dorastających córek artystki. Na Beldocs zostaną również wyświetlone „Listy z Wilczej” – słodko-gorzki film autorstwa Arjuna Talwara, który przyjechał do Polski z Indii 12 lat temu i postanowił opowiedzieć o zróżnicowanej ulicy w warszawskim Śródmieściu Południowym, „Drzewa milczą” Agnieszki Zwiefki, „Rok z życia kraju” Tomasza Wolskiego oraz „Wszystkie nieprzespane noce” Michała Marczaka. Część twórców weźmie też udział w organizowanych na miejscu spotkaniach.
Wydarzeniem towarzyszącym programowi jest seria podcastów „Celluloid Solidarity”, składająca się z pięciu rozmów z polskimi reżyserkami i reżyserami: Pawłem Maśloną („Kos”), Zuzanną Solakiewicz („Ziemia”), Hanną Polak („Anioły z Sindżaru”), Hanną Nobis („Prawy chłopak”) i Maćkiem Hamelą („Skąd dokąd”) wokół ich filmów wpisujących się w program prezydencji. W wywiadach poruszono wątki dotyczące metod pracy twórczej, ale również solidarności w branży filmowej, wyzwań i kwestii etycznych, z którymi mierzą się jako autorzy dokumentów. Rozmowy zostały opatrzone filmoznawczym, wyjaśniającym lokalne konteksty komentarzem serbskiego krytyka filmowego i eseisty Nikoli Radicia, który w trakcie Beldocs poprowadzi spotkania z twórcami. I choć oryginalnie wywiady zostały nagrane w języku angielskim, to przy wsparciu sztucznej inteligencji, metodą klonowania głosów, stworzono do nich tłumaczenia na języki rumuński, ukraiński i serbski. To pomogło dotrzeć do dotychczas nieosiągalnych słuchaczy, np. w Mołdawii. Spotkania promujące podcast w poszczególnych wersjach językowych odbędą się m.in. w Belgradzie, Bukareszcie i Kijowie.
Zdaniem Wojciecha Diduszki utrzymywanie kontaktów z takimi wydarzeniami jak Beldocs jest dziś niezwykle potrzebne. To pierwsza współpraca z MDAG, lecz – jak wierzy kurator – nie ostatnia, licząc na to, że serbska impreza dołączy w przyszłości jako festiwal wizytujący do sieci Doc Alliance, w której jest obecnie siedem najważniejszych europejskich festiwali filmów dokumentalnych, w tym MDAG, Doclisboa i CPH:DOX.
Zapytany o rolę kina dokumentalnego w promowaniu idei solidarności, Diduszko nie waha się długo. – Dokument wyzwala empatię, pozwala nazwać rzeczy po imieniu, często te, do których nie mamy dostępu, bo jesteśmy zalewani rolkami w mediach społecznościowych, TikTokiem, Instagramem. Półtorej godziny w kinie (bo jestem za tym, aby filmy dokumentalne oglądać w kinie) daje naprawdę zrozumienie rzeczy. Wydaje mi się, że odzwyczailiśmy się od tego, że żeby coś zrozumieć, trzeba poświęcić temu chwilę, zyskać wiedzę – tłumaczy. – Wierzę, że kino ma moc sprawczą w promowaniu idei solidarności. Nie mówimy o wielkich skalach i wielkim przełożeniu. Jednak osoby, które biorą udział w Millennium Docs Against Gravity (bo mamy tu do czynienia ze skalą 165 tysięcy widzów) czy Beldocs, siłą rzeczy wyniosą coś z każdego filmu. Poznają świat, zadziwią się, zainspirują, zakochają w jakichś zjawiskach i poczują podstawową solidarność z drugim człowiekiem. Kropla drąży skałę – podsumowuje.
Pełną listę wydarzeń kulturalnych i filmów wyświetlanych w ramach programu polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej można znaleźć na stronie poland2025eu.culture.pl.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.