Piękne, zajmujące, afirmujące życie historie – mówił przewodniczący jury Nagrody Bookera 2025 Max Porter o „Heart Lamp” autorstwa Banu Mushtaq. Skromny zbiór opowiadań o życiu kobiet w muzułmańskiej części Indii to również mozaika historii niezwykle ważnych, bo rzucających światło na kwestie „praw reprodukcyjnych, wiary, kast, władzy i ucisku”.
Banu Mushtaq to 77-letnia indyjska prawniczka, orędowniczka praw kobiet oraz autorka. Publikować zaczęła już w drugiej połowie XX wieku, a nad 12 opowiadaniami zebranymi w „Heart Lamp” pracowała w latach 1990-2023. Zainspirowana doświadczeniami dziewcząt, które zwróciły się do niej po pomoc, opowiada w nich o patriarchalnym systemie południowych Indii, ucisku kastowym i religijnym. – Moje historie dotyczą kobiet – tego jak religia, społeczeństwo i polityka wymagają od nich niekwestionowanego posłuszeństwa, a czyniąc to, zadają im nieludzkie okrucieństwo, zamieniają je w zwykłe podwładne – mówi Mushtaq. – Ich ból, cierpienie i bezradność wywołują we mnie głęboką reakcję emocjonalną. Nie angażuję się w szeroko zakrojone badania; moje serce jest moim polem badań.
Widać to na poziomie języka i w sposobie prowadzenia narracji. Banu zacięcie reporterskie i pozycję aktywistki przeplata z rolą czułej obserwatorki. Wprowadza potoczność, dowcip. Tłumaczce Deepie Bhasthi udało się nie zatracić tego w przekładzie z języka Kannada. – [To, czego dokonała Deepa - przyp. red.] to coś naprawdę nowego dla angielskich czytelników. Radykalne tłumaczenie rujnuje stary język. Rzuca wyzwanie i poszerza nasze rozumienie tłumaczenia – podsumował jej dokonania przewodniczący jury Bookera 2025 Max Porter.
„Heart Lamp” to zresztą pierwsza książka napisana w języku Kannada nominowana do tej nagrody. Ale to niejedyny debiut, bo Bhasthi została pierwszą wyróżnioną w plebiscycie indyjską tłumaczką, a Mushtaq – autorką pierwszego nagrodzonego w nim zbioru opowiadań.
Laureatką Międzynarodowej Nagrody Bookera została pisarka Banu Mushtaq. Jaka jest historia tej prestiżowej nagrody literackiej?
Z początku ustanowiona w 1969 roku Nagroda Bookera wyłaniała najlepszą powieść napisaną w języku angielskim i wydaną na terenie Wielkiej Brytanii. Przyznawany od 2005 roku Międzynarodowy Booker został rozszerzony na pisarzy i pisarki z całego świata. Oprócz statuetki, zwycięzcom przekazywane jest 50 tysięcy funtów, dzielonych po równo na autora i tłumacza. Ale za prestiżem Bookera, którego uważa się za najważniejszą po Noblu nagrodę w dziedzinie literatury, idzie znacznie więcej – autorytet i rozpoznawalność. Wyróżniona powieść za każdym razem pnie się w górę po listach bestsellerów, a zwycięzcy mogą być pewni licznych propozycji zagranicznych wydań, tak jak nagrodzona w 2024 roku „Orbita” Samanthy Harvey, która doczekała się m.in. polskiego tłumaczenia.
Zobacz także:
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.