Galeria Xavier Hufkens przygotowała wirtualną wystawę jednego z najwybitniejszych fotografów XX wieku. Ekspozycji „Robert Mapplethorpe. Fashion, Clothes, People, Pictures” towarzyszy rozbudowany esej, w którym kurator Charlie Porter opisuje rolę ubrań w twórczości Mapplethorpe’a. Artysta drwił podobno z branży mody, a jednocześnie portretował osobowości lansujące i projektujące ubrania. Ujawniał też fetyszystyczną oraz erotyczną moc strojów, szczególnie tych tradycyjnie męskich.
Mapplethorpe portretował nowojorską bohemę, artystów, partnerów, kochanków, ale też kulturystów, na przykład Arnolda Schwarzeneggera, gwiazdy muzyki, takie jak Grace Jones i Debbie Harry. Wyjątkową relację zbudował z Patti Smith, dzielił z nią pokój w legendarnym Chelsea Hotel i tworzył okładki jej płyt. Fotografował miłość, nagość i erotyzm. Ciała, przypominające prace wybitnych rzeźbiarzy, zawsze są na jego zdjęciach posągowe i szlachetne, nawet wtedy, gdy widzimy na nich przede wszystkim genitalia.
Torebka Bottega Veneta w obiektywie Roberta Mapplethorpe’a
Mapplethorpe przedstawiał również rośliny i martwe natury, rzadko natomiast rzeczy, nieczęsto tworzył też reklamy. W 1975 roku zrealizował kampanię szampana, a w 1983 roku – męskiej kolekcji Yves Saint Laurent. Tym bardziej cenne i zaskakujące jest zdjęcie torebki Bottega Veneta udostępnione na stronie galerii Xavier Hufkens. Widzimy na nim ciemne, zgrabne, lekko zaokrąglone akcesorium typu „intrecciato”, czyli takie, którego powierzchnię tworzą przeplatane pasy. Uzyskana w ten sposób struktura stała się znakiem rozpoznawczym mediolańskiego domu mody i uniwersalnym symbolem luksusu – Bottega Veneta unika eksponowania logo i nie wylansowała własnego monogramu, ma za to kultowe plecione torebki.
Fotografia była całostronicową reklamą, wydrukowaną w 1984 roku w katalogu towarzyszącym Next Wave Festival. Podczas organizowanego przez Brooklyn Academy of Music wydarzenia słuchano awangardowej muzyki współczesnej, oglądano odważne opery i taniec. W ramach festiwalu odbyła się między innymi premiera symfonii „The Desert Music”, skomponowanej przez wybitnego minimalistę Steve’a Reicha. Bottega Veneta sponsorowała Next Wave. Inicjowała też inne niezwykłe kooperacje artystyczne. Laura Moltedo, dyrektorka artystyczna marki, była współpracowniczką Andy’ego Warhola – w 1985 roku artysta, również sportretowany przez Mapplethorpe’a, nakręcił dla niej „Industrial Videotape”.
Reklama Bottegi Venety autorstwa Mapplethorpe’a jest minimalistyczna, tworzą ją tylko rzecz, cień i biała podstawa. Cienie przybierają formę rozdziawionej paszczy pożerającej torebkę. Ekspresję budują skośne linie oraz kontrast czerni i bieli, światła i ciemności.
Na obraz mogła też wpłynąć sztuka ready made, która podnosiła do rangi dzieł przedmioty wyprodukowane przemysłowo, takie jak koło rowerowe czy pisuar. Jej prekursorem był Marcel Duchamp, jeden z ulubionych artystów Roberta Mapplethorpe’a.
Jak Mapplethorpe współtworzył historię pop-artu
Na początku lat 80. Mapplethorpe zrealizował tryptyk z wizerunkiem kreatora mody Jeana-Charles’a de Castelbajaca. Tworzą go portret projektanta i dwa zdjęcia, przedstawiające fragmenty gładkich nóg oraz dłonie z imponującymi paznokciami. Całość była zaproszeniem na paryski pokaz domu mody JC de Castelbajac, prezentujący kolekcję wiosna-lato 1982. Xavier Hufkens nie pokazuje potrójnego obrazu, ale udostępnia portrety dwóch siedzących tyłem osób, ubranych w projekty słynnego Francuza.
Castelbajac to przedstawiciel modowego pop-artu. Na tkaninach wielokrotnie reprodukował wizerunki Myszki Miki. W 1984 roku zaprojektował sukienkę w kształcie puszki zupy Campbell’s z obrazu Andy’ego Warhola. Madonna nosiła jego futro uszyte z pluszaków.
Na stronie galerii Xavier Hufkens widnieją dwie reklamy Dianne B, kultowego nowojorskiego butiku z progresywną modą. Na tym z 1980 roku widać odwróconą tyłem Dianne Benson. Założycielka ambitnego sklepu regularnie zapraszała do współpracy osobowości ze świata sztuki, chociażby Cindy Sherman i Davida Wojnarowicza. Dla Mapplethorpe’a Benson pozowała w długim, obszernym, dwustronnym płaszczu z surowej wełny z kolekcji JC de Castelbajac na sezon jesień-zima 1980. Ozdabiały go przedstawienia rozwrzeszczanych mew, które mogłyby zagrać w „Ptakach” Alfreda Hitchcocka. Niektóre skrzyła i dzioby były trójwymiarowe i wystawały poza powierzchnię płaszcza.
Rok później Phillip Prioleau, kochanek i model Mapplethorpe’a, pozował tyłem w swetrze Castelbajaca z naszytą podobizną słonia z trójwymiarową trąbą, uszami i kłami.
Mapplethorpe poznał Dianne Benson przez jej asystenta, a swojego przyjaciela Paula Sinclaire’a, późniejszego redaktora „Vogue’a”, stylistę i konsultanta, związanego z domem mody Saint Laurent. Cytowany przez kuratora Sinclaire twierdzi, że Mapplethorpe nie interesował się modą, lekceważył branżę, a nawet z niej drwił. Nie przeszkodziło mu to w stworzeniu doskonałych portretów Karla Lagerfelda i Caroliny Herrery.
W 1997 roku, już po śmierci Mapplethorpe’a, jego autoportret, a także asamblaże wykorzystane zostały, być może wbrew woli autora, w reklamie domu mody Helmut Lang.
Strój jako przedmiot pożądania na zdjęciach Mapplethorpe’a
Charlie Porter analizuje relacje mody i nagości, ubrania i pożądania. Na obrazach Mapplethorpe’a ubiory oraz ich detale uprzedmiotawiają mężczyzn i rozpalają żądze. Rozpięte zatrzaski, skórzane spodnie, jeansy, klasyczny garnitur, garnitur z poliestru, frak kelnera – zwyczajne ubiory budują seksualne napięcie. Odwołują się do stereotypowych figur męskości, które w oczach niektórych homoseksualnych osób stają się fetyszami, przedmiotami pożądania. Frak jest znakiem seksualnej uległości. Jeansy to symbol robotnika z erotycznej fantazji. Męskość stawała się na zdjęciach Mapplethorpe’a wzbudzającym pożądanie dragowym kostiumem.
Dzięki artyście homoseksualna erotyka i pornografia, a także estetyka BDSM stały się częścią świata sztuki, a może też luksusowej mody. Jego zdjęcia antycypowały poniekąd to, co stało się na wybiegu Gianniego Versace, kiedy podczas pokazu kolekcji jesień-zima 1992 widzowie zobaczyli supermodelki, wśród nich Helenę Christensen, Naomi Campbell i Claudię Schiffer, noszące skórzane spodnie i suknie, wykonane z czarnych obcisłych pasów ze złotymi szlufkami i ćwiekami w kształcie głów Meduzy. To wyraźne i odważne odwołania do BDSM.
Robert Mapplethorpe zmarł w 1989 roku w wyniku powikłań spowodowanych zakażeniem wirusem HIV. Wybitny artysta był ofiarą epidemii AIDS, podobniej jak bardzo wielu jego homoseksualnych przyjaciół oraz bohaterów zdjęć.
Ale pozostawił wybitne dziedzictwo, które wciąż jest kluczem do zrozumienia kultury, mody, sztuki oraz pożądania.
Wystawa „Robert Mapplethorpe. Fashion, Clothes, People, Pictures” dostępna będzie na stronie internetowej galerii Xavier Hufkens do 3 września 2023.
Zaloguj się, aby zostawić komentarz.