Justyna Kopińska: Jakie zagrożenie niesie za sobą „psychoterapia” prowadzona przez sztuczną inteligencję?

Terapeutka Esther Perel dostała wiadomość od pacjenta, który nie mogąc się z nią skontaktować, stworzył AI Esther. To skłoniło ją do namysłu nad przyszłością projektowania technologii. Felietonistka Vogue.pl Justyna Kopińska opisuje wnioski, do których doszła słynna psychoterapeutka.

– Mogę mieć tysiąc wirtualnych przyjaciół, ale nikogo, kto nakarmiłby mojego kota lub odebrał receptę w aptece – mówi terapeutka Esther Perel w podcaście Brene Brown.

Podczas konferencji Impact w Poznaniu Esther Perel mówiła o zastępowaniu terapeutów sztuczną inteligencją.

Pacjent, który nie mógł skontaktować się z terapeutką Esther Perel, stworzył AI Esther. Uznał, że wirtualna wersja jest lepsza od oryginału

Terapeutka otrzymała wiadomość od mężczyzny, który podawał się za jej wirtualnego pacjenta. Informował, że stworzył AI Esther. Mężczyzna przekonywał, że terapeutka AI jest szybsza i inteligentniejsza od oryginału.

Alex Furmansky pisze na blogu, że w 2022 roku był emocjonalnym wrakiem. Rozstał się z długoletnią partnerką. Czuł się zagubiony, wypełniony żalem i poczuciem krzywdy. Zauważył, że pomagały mu słowa słynnej terapeutki. Nie miał możliwości umówienia się na sesję z Perel, więc stworzył AI Esther, z którą komunikował się każdego dnia.

Według Furmansky’ego niedługo później obudził się z największą klarownością, jaką kiedykolwiek czuł. Wirtualna terapeutka miała natychmiastowy dostęp do wszystkich książek Perel, jej wykładów i konkluzji. Nie miała natomiast gorszych dni, poczucia obezwładnienia czy wypalenia.

Esther Perel nie dyskredytowała pomysłu mężczyzny. Wzywała jednak do skupienia na projektowaniu technologii tak, by wzmacniała ona więzi społeczne. Według terapeutki mamy coraz więcej wirtualnej pomocy, a coraz mniej realnego oparcia i bliskości.

Ekspert od AI o przyszłości: Świat, który znamy, rozpadnie się. Pogłębi się przepaść między problemami a ich rozwiązaniami

Neo, główny bohater „Matrixa”, dowiaduje się, że świat, w którym żyjemy, jest tylko obrazem przesyłanym do mózgów przez roboty. W tej futurystycznej wizji AI używa ludzi do ładowania swych akumulatorów. Uważam „Matrix” za jeden z najwybitniejszych filmów naszych czasów. Pod koniec XX wieku twórcy pokazali zagrożenia, o których naukowcy informują obecnie.

– Osoby o największej wiedzy w dziedzinie sztucznej inteligencji i zbiorów danych będą używać tych narzędzi w tak kreatywny sposób, że dziś trudno to sobie wyobrazić. Dla reszty, która nie jest częścią tego złotego kręgu, sytuacja się pogorszy. To zwiększy nierówności w społeczeństwie, ale już nie te ekonomiczne, lecz poznawcze – mówił mi na łamach „Gazety Wyborczej” ekspert od AI Kenneth Cukier.

Cukier sądzi, że świat, który znamy, rozpadnie się. Utracimy zdolność myślenia i innowacji. Pogłębi się przepaść między problemami a ich rozwiązaniami. Tak zwani piśmienni będą nieliczną grupą – jak kiedyś mnisi w klasztorach. Reszta otrzyma wiedzę na podobnym, niskim poziomie, a to spowoduje unifikację społeczeństw.

Esther Perel nie demonizuje AI. Nie zastanawia się nad tym, czy technologia zastąpi terapeutów, ale nad tym, jak nie stać się niewolnikiem sztucznej inteligencji

Dlaczego każde z bliźniaków na takie same doświadczenia reaguje zupełnie inaczej? Dlaczego przeciwności losu jedną osobę łamią, a inną wzmacniają? Piękno pracy terapeuty polega na tym, że może to badać. Esther Perel mówi o traumie jako o najtrudniejszych doświadczeniach przeżywanych bez empatycznego świadka. Empatia bliskich to bowiem jeden z filarów naszej świadomości.

Jako ludzkość wybraliśmy już czerwoną pigułkę. Tysiące ekspertów pracuje nad unowocześnianiem sztucznej inteligencji. Esther Perel nie demonizuje AI. Przekształca pytanie: „Czy technologia zastąpi terapeutów?” w pytanie: „Jak nie być jej niewolnikiem?”.

Przypomina, że celem terapii nie jest perfekcyjna odpowiedź, lecz spotkanie – a to, czy dojdzie do niego między dwiema osobami, czy z pomocą technologii, zależy nie od medium, ale od odpowiedzialności za bliskość.

*

Rozmowy autorki w podcaście „O milimetr do przodu”:

https://open.spotify.com/show/5CWWe4vDZzabRgj4A16UoE

*

Justyna Kopińska – dziennikarka i reporterka. Doświadczenie zawodowe zdobywała w Stanach Zjednoczonych i Afryce Wschodniej. Autorka sześciu książek, m.in. „Czy Bóg wybaczy siostrze Bernadetcie”, „Polska odwraca oczy”, „Lekarstwo dla duszy”.

Twórczość przyniosła jej wiele nagród. Jako pierwsza Polka została uhonorowana europejską nagrodą European Press Prize w kategorii Distinguished Writing Award.

Prowadzi podcast „O milimetr do przodu” o drogach do holistycznej poprawy życia. Od 2023 roku jest członkinią jury Nagrody „Newsweeka” im. Teresy Torańskiej